Einu sinni var sú tíð þegar áhorfandinn sá Pixar-lampann trítla inn á kvikmyndatjaldið og stappa (e.t.v. myrða) tölustafinn “i” og það þýddi eitthvað. Í dágóðan tíma tengdi maður þetta kompaní við ákveðin gæði.
Hvenær breyttist þetta allt?
Sumir myndu segja um leið og Cars 2 var gefin út, aðrir Brave ári síðar (ekki hjálpaði hún allavega), eða jafnvel gæti þetta verið uppsöfnuð þreyta eftir taumlausa dælingu á framhaldsmyndum. Pixar-gæðin eru alls ekki horfin (og Inside Out, Coco og Incredibles 2 eru samanlagðar sjálfsagt betri en allt sem mörg samkeppnisstúdíó hafa gefið út yfir höfuð). En stundum er í lagi að leyfa fortíðinni að eiga sig…
Hugmyndin um Toy Story 4 var í raun – frá mér séð – óásættanleg frá upphafi, ekki nema til hefði staðið að gera þriggja klukkustunda farsa um spænska Bósa. Þá verður maður auðvitað að spyrja sig að einu: Snérist upprunalegi þríleikurinn um Adda eða var þetta alltaf sagan um úrelta kúrekadúkku og stað hennar í lífinu?
Fyrir utan fínu grafíkina ásamt hlýjum og notalegum endi (sem kemst þó hvergi með tærnar þar sem fullkomni endir þriðju myndarinnar hafði hælana) er fjórða Leikfangasagan algjörlega gagnslaus viðbót, eða verra – hún er auðgleymd.
Myndin er heldur þunnur þrettándi þegar kemur að sjarma, alvöru spennu, hnyttnum bröndurum og almennri ævintýraþrá. Heppilega er myndin þó ekki að endurvinna fáeina söguspretti eins og forveri hennar gerði (og feisum það, þó Toy Story 3 hafi verið dásamleg, þá óneitanlega snerti hún á ýmist sem hennar forveri var búinn að dekka). Hún kemur inn á þemu um tilgang í lífinu, að vera til staðar fyrir aðra, sjálfsræktun og kafar aðeins út í þá niðurdrepandi og einsleitu tilveru sem fylgir því að vera leikfang. Það er gaman að sjá söguna finna nýjan endi á örlög karaktera eftir að Addi var dreginn úr myndinni. Í þeim skilningi – og miðað við umfang og sögu kemur myndin út eins og langur, teygður eftirmáli – og hefði frekar átt að vera löng stuttmynd frekar en heil sjálfstæð mynd. Stuttmyndirnar sem hafa verið gefnar út að undanförnu hafa líka flestar verið góðar og er lítil fyrirstaða fyrir því að þessi saga hefði getað verið sögð á 20 mínútum.
Það er auðvitað frábært að sjá Bóthildur (betur þekktur sem Bo Peep) og gríndúóið Keegan-Michael Key & Jordan Peele eigna sér nokkur frábær atriði sem samfastar tuskudúkkur. Peele er sérlega fyndinn sem kanína og glöggir ættu að muna hvað kanínur gegndu stórri rullu í Us. Illmenni myndarinnar er líka útfært af mikilli tilbreytingu frá síðustu tveimur lotum. Biturð hefur oft spilað mikilvæga rullu hjá andstæðingum sagnanna en Toy Story 4 finnur nýtt snið á því hvað andstæðingur er. Tæknilega séð er helsti andstæðingur sögunnar samviska og tilvistarkreppa Vidda.
Athyglisverðasta sköpun myndarinnar er þó vissulega Forky, spónn sem hefur verið föndraður og hefur enga ástæðu til þess að vera á lífi, en um leið og krúttstúlkan Bonnie merkir honum sínu nafni, gerast einhverjir töfrar. Hann hefur skyndilega tilgang; að gleðja hana, veita huggun og vera til staðar fyrir hana – en hvað gerist ef þegar/ef hún fær einhvern tímann leið á honum er allt önnur umræða.
Forky er (á ensku, vissulega) talsettur af Tony “Buster Bluth” Hale og er hreint dásamleg Frankenstein-sköpun, sem gerir það að svo mikilli synd og skömm hvað hann hefur merkilega lítið við söguþráðinn að gera þegar lengra líður á – söguþræði sem hann hrindir sjálfur af stað.
Hann er ekki sá eini. Bósi, Dísa, kartöfluhausarnir, Rex og næstum því allir fastagestir seríunnar gegna merkilega litlu hlutverki í framvindunni. Mér finnst aðstandendur vera eitthvað rangri hillu þegar Bósi (svo ég tali nú ekki um sparigrísinn sem yfirleitt stelur senunni) er orðinn að fylgihlut eða bakgrunnsfígúru – og svei mér ef Bósi verður ekki ögn heimskari með hverri bíómynd… Ég skal þó alls ekki neita því að persónan Duke Kaboom (talsettur af Keanu Reeves í sínu Keanu-legasta) er hressandi viðbót, með skemmtilega baksögu, og fyllir í tómarúmið sem kemur vegna skorts á Ken-dúkkunni úr síðustu mynd.
Allt í allt er Toy Story 4 komin til að vera og vissulega gæti hún verið verri, en engum yrði sakað að sjá hana sem bónuseintak – eða uppklapp kannski? – frekar en verðugt og hjartaknúsandi eintak í þessa fínu kanónu hjá Pixar.
Besta senan:
Lyklaplanið.
